Αναξαγόρας ο Κλαζομενεύς

"Και όσα έχουν ψυχή και τα μεγάλα και τα μικρά όλα τα ελέγχει ο νους" Αναξαγόρας

 

Αναξαγόρας ο Κλαζομενεύς

500-428 π.Χ.

 

Γεννήθηκε στην πόλη Κλαζομενές της Ιωνίας και πέθανε στη Λάμψακο, από λιμό σε ηλικία 72 ετών. Ήταν γιος του Ηγησίβουλου ή Εύβουλου καταγόταν δε από πλούσιο κι αριστοκρατικό γένος της πατρίδας του.

Ο Αναξαγόρας υπήρξε ο πρώτος Ίωνας στοχαστής που μετοίκησε στην Αθήνα, εισάγοντας σε αυτήν, σύμφωνα με την παράδοση τη φιλοσοφία. Το περιβάλλον που βρίσκει στην αττική μητρόπολη γύρω στα μέσα του 5ου αιώνα είναι από πολλές απόψεις ιδανικό για την περαιτέρω καλλιέργεια του ιωνικού στοχασμού.

Η αθηναϊκή αριστοκρατία υπό την ηγεμονία του Κλεισθένη και αργότερα του Περικλή, είχε συμμαχήσει με τον «δήμο». Καρπός αυτής της συμμαχίας υπήρξε το δημοκρατικό καθεστώς, το οποίο με την πάροδο του χρόνου γινόταν όλο και περισσότερο ανοιχτό σε έντονες και γόνιμες πολιτικές και πολιτιστικές συζητήσεις. Υπ΄ αυτές τις συνθήκες δυναμικής ισορροπίας, μέσα στις οποίες η αριστοκρατία αναγνώριζε την ανάγκη ανανέωσης της παραδοσιακής πολιτιστικής κληρονομιάς της και ο δήμος αναζητούσε τη δική του πολιτιστική έκφραση.

Ο Αναξαγόρας δεν μπορούσε παρά να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο καθώς αποτελούσε κατά κάποιο τρόπο τον εξισορροπητικό παράγοντα μεταξύ πολιτικής εξουσίας και πολιτών, αφού όταν έφυγε από την πόλη του και ήρθε στην Αθήνα, γνώρισε τον μεγάλο Περικλή και έγινε στενός του φίλος όπως μάλιστα αναφέρει και ο Πλάτωνας, στο `Φαιδρό`, του δίδαξε και τη ρητορική τέχνη.

Ήταν ο μεγαλύτερος φιλόσοφος της αποκαλούμενης `Ελεατικής Σχολής`. Εκτός από τον Περικλή, μεταξύ των μαθητών του περιλαμβάνονταν ο Σωκράτης, ο Δημόκριτος, ο Ευριπίδης, ο Εμπεδοκλής, ο Θουκυδίδης κ.α.

Τις φιλοσοφικές του δοξασίες τις συνόψισε σε σύγγραμμα, υπό τον τίτλο `Περί φύσεως`, διαιρεμένο σε βιβλία. Βάση των θεωριών του είναι η αντίληψη (την οποία και πρώτος αυτός διατύπωσε) ότι πριν αναμιχτεί η αναποκρυστάλλωτη ύλη, από την οποία συγκροτείται το Σύμπαν, μπήκε μετά σε τάξη από τον `νουν`, που συνιστά την κύρια αρχή, με την οποία εξασφαλίζεται η αρμονία σε ολόκληρο τον κόσμο. Επομένως  δίδαξε  τα συστατικά του κόσμου είναι δύο: Η ύλη και ο νους. Ότι υπάρχει στον Μεγάκοσμο υπάρχει και στον Μικρόκοσμο. Παράλληλα, ο σπουδαίος αυτός Αρχαιοέλληνας φιλόσοφος, πριν από 2.500 χρόνια, κατόρθωσε να καθορίσει και τα αίτια που προκαλούν τις εκάστοτε εκλείψεις του ηλίου και του φεγγαριού.

Έζησε περίπου 30 χρόνια στην Αθήνα, κκατηγορήθηκε όμως για  αθεΐα από τους αντιπάλους του μεγάλου πολιτικού Περικλή, και αναγκάσθηκε λίγο πριν από την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου, να εγκαταλείψει την Αθήνα και να επιστρέψει στην Ιωνία, όπου ίδρυσε  φιλοσοφική σχολή, πιθανώς στη Λάμψακο. Πέθανε εκεί, ασχολούμενος   κυρίως με τα μαθηματικά, τη φυσική, την αστρονομία και την Ιατρική. 

Πρώτος ο Αναξαγόρας εξέτασε το ζήτημα του τετραγωνισμού του κύκλου.

Η ζωή του Αναξαγόρα θεωρείται σαν τέλειο υπόδειγμα θεωρητικού βίου και ο ίδιος σαν πρότυπο σοφού άνδρα, αφιερωμένου ολόψυχα στη μελέτη και την έρευνα για την αλήθεια.

Από τον φιλόσοφο αυτόν πήρε το όνομά του το σχολείο μας, αφού ο οικισμός στον οποίο βρισκόμαστε λέγεται Νέα Λάμψακος και οι κάτοικοι του ήρθαν από την Λάμψακο της Ιωνίας στην Μικρά Ασία, μετά την Μικρασιατική καταστροφή σαν πρόσφυγες και δημιούργησαν την νέα τους πατρίδα Νέα Λάμψακο.

Έτσι για να τιμήσουμε τον αρχαίο προγονό μας αλλά και την Μικρασιατική καταγωγή πολλών παιδιών, πολύ πριν το Υπουργείο Παιδείας ζητήσει "να βαφτίσουμε τα σχολειά μας", εμείς είχαμε ονομάσει το σχολείο μας "Αναξαγόρειο" Γυμν. Νέας Λαμψάκου!